استان اردبیل یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی این کشور واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومترمربع(حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور) و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر یک میلیون و ۲۲۸ هزار نفر میباشد. مرکز این استان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان میشود. این استان در سال ۱۳۷۲ از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. یکی از ویژگیهای این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصول بهار و تابستان میباشد. مجتمعهای آبگرم سرعین در ۳۵ کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل میباشد که در فصول گرم به خصوص تابستان، میزبان ده ها هزار گردشگر از اقصا نقاط ایران و کشورهای خارجی است. سرعین بیشترین هتل و هتل آپارتمان ها را با جمعیت نسبتاً کم ساکن، در مقایسه با سایر مناطق گردشگری ایران دارد. گفته میشود حدود ۷۰ هتل، هتل آپارتمان و مهمان پذیر در این شهر توریستی کوچک موجود است. اکثر ساکنان استان اردبیل را، آذریها تشکیل میدهند که به زبان ترکی آذربایجانی تکلم میکنند. البته در پارهای از نواحی استان، زبانهای تاتی و تالشی نیز در بین مردم تکلم میشوند
نام قدیمی شهر
غالب صاحبنظران نام قدیمی شهر را «آرتاویل» و از ریشه اوستایی میدانند. این نام از ترکیب دو کلمه «آرتا» (بهمعنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شدهاست و در کلماتی نظیر اردشیر آمدهاست) و «ویل» تشکیل شدهاست. امروزه در مناطق تالشنشین استان، هنوز هم به اردبیل، «آردویل» میگویند که معنی «شهر مقدس» را میدهد
لقبها
اردبیل در طول تاریخ، به نامهای گوناگونی از جمله «دارالارشاد»، «دارالملک»، «دارالعرفان»، «دارالامان» و «شهر مقدس» ملقب بودهاست و در دورههای مختلف، مرکز ایلات آذربایجان بوده و بهعلت قرارداشتن در مسیر جاده ابریشم، از رونق اقتصادی بسیار خوبی، برخوردار بودهاست
چشمههای آب معدنی
یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری استان اردبیل، چشمههای آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۳۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این، ۱۴ چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله نیر، خلخال و مشگینشهر وجود دارد.
کوهستان سبلان در جنوب شرقی مشکین شهر و در فاصله ۲۵ کیلومتری آن واقع شدهاست. این کوهستان دارای پوشش گیاهی متنوعی است و بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شدهاست. این کوه، یکی از آتشفشانهای خاموش کشور محسوب میشود و ارتفاع بلندترین قله این کوه که سلطان ساوالان نام دارد، ۴۸۰۰ متر از سطح دریا میباشد.
آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی
بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی یکی از ده اثر باستانی مهم کشور بهشمار میرود. این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شدهاست و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بودهاست. بنای کنونی این بقعه شامل مجموعهای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله مسجد، چینیخانه، حرمخانه و...) میشود. در سال ۱۳۸۶ تلاشهایی برای ثبت این اثر در فهرست آثار جهانی یونسکو آغاز شدهاست.
شورابیل
دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرک های کوثر، مهر، راه و ترابری، دادگستری، ولیعصر و دانشگاه های محقق اردبیلی، پیام نور، علوم پزشکی و نمایشگاه بین المللی اردبیل در حاشیه این دریاچه قرار گرفتهاند. جهت اقامت توریست خارجی و میهمانان داخلی هتل شورابیل با درجه بندی دو ستاره در ساحل شمالی دریاچه و مجتمع توریستی کوثر با درجه بندی سه ستاره و با امکانات چهل و شش واحد سوئیت ویلائی و سالن کنفرانس،سالن همایش و دو باب رستوران، کافی شاپ، کافی نت و سالن ورزشی در زمینی به وسعت 26125 مترمربع در ساحل جنوبی دریاچه شورابیل ساخته شده است. دریاچه شورابیل که مساحت آن ۱۲۰ هکتار است، برای مصارف کشاورزی قابل استفاده بوده و در حال حاضر نوعی ماهی در آن پرورش داده میشود.
صنایع دستی
گلیم عنبران، جاجیم، شال، مسند عنبران، سفال، صنایع چوب مانند معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالی بافی(قالیچه قوبای اردبیل بسیار معروف است)، قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی(ورنی و زیرانداز حاوی رنگها و طرح هایی برگرفته از طبیعت زیبای آذربایجان، بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان بافته میشود).
آش شیر، آش دوغ، پیچاق قیمه، کوفته، لَوَنگی، خشیل، هُرا، قویماق، ترشی قورمه، ساج ایچی، سبزی قورمه، آب پیاز، آش اوماج، آَش یارما، بزباش، خورشت قاتق، تاس کباب، چیغیرتما، حلوا زرد، تر حلوا، حلوای زنجبیل، قیساوا و قیقاناق غذاهای محلی این استان هستند. همچنین مسند، سرشیر، کره، حلوای سیاه، آب نبات، شیرینی های محلی و تخمه آفتابگردان، عسل خالص سبلان، عصاره گل های رنگارنگ و عطرآگین طبیعت سرسبز سبلان مشهورترین سوغات منطقه میباشد. حلوای سیاه استان به صورت معجونی از جوانه گندم و کره طبیعی نشاط بخش و مقوی است.
منبع: سایت ویکی پدیا، تهیه کننده: سحر پوراصغر